Redukcja szkód związanych z używaniem amfetamin – nauka realnie zmieniająca praktykę

Badania prowadzone w Instytucie Psychologii APS od 2016 roku pod kierunkiem dr Magdaleny Rowickiej dotyczyły jednej z najczęściej stosowanych grup nielegalnych substancji psychoaktywnych w Polsce -  amfetaminopochodnych psychostymulantów (amfetamin), w tym metamfetaminy. Zespół badawczy analizował, dlaczego i w jaki sposób osoby sięgają po stymulanty, jakie czynniki zwiększają ryzyko ich problemowego używania oraz jakie formy wsparcia są dla tej grupy najskuteczniejsze.

W oparciu o wieloletnie badania międzynarodowe (projekty ATTUNE, IMPRESA) dostosowano do polskich warunków Krótką Interwencję Poznawczo-Behawioralną mającą na celu redukcję szkód - pierwsze w kraju narzędzie stworzone z myślą o użytkownikach metamfetaminy i innych stymulantów.

Specjaliści zajmujący się profilaktyką i terapią uzależnień mogą uzyskać protokół Krótkiej Interwencji Poznawczo-Behawioralnej po wcześniejszym przesłaniu na adres mrowicka@aps.edu.pl formularza prośby o udostępnienie - link do formularza

Najważniejsze wyniki badań

🔍 zidentyfikowano czynniki ryzyka problemowego używania amfetamin (m.in. gorszy dobrostan psychiczny, używanie substancji do radzenia sobie, niestabilne warunki życia);

🔍opisano fazy i wzorce używania amfetamin, pokazując konieczność różnicowania rodzaju pomocy;

🔍potwierdzono, że w Polsce znacząca część używania amfetamin ma charakter funkcjonalny (np. praca, obowiązki), co wymaga odmiennych strategii wsparcia niż używanie rekreacyjne;

🔍opracowana i wdrożona polska wersja Krótkiej Interwencji Poznawczo-Behawioralnej okazała się wysoce skuteczna: zmniejsza częstotliwość używania, zwiększa motywację do zmiany i poprawia jakość życia.

Efekty wdrożenia

🧰 interwencja została wprowadzona do praktyki przez poradnie leczenia uzależnień i gabinety prywatne w wielu regionach Polski;

🧰 terapeuci uzależnień otrzymali nowe, sprawdzone narzędzie pracy z osobami używającymi stymulantów;

🧰 osoby problemowo używające metamfetaminy zyskały realną możliwość zmniejszenia szkód i poprawy dobrostanu psychicznego.

Wpływ na społeczeństwo

Projekt przyczynił się do poprawy zdrowia publicznego w Polsce poprzez:

🛡️ograniczenie negatywnych konsekwencji zdrowotnych i społecznych używania amfetamin,

🛡️zwiększenie dostępu do skutecznego wsparcia dla grupy szczególnie narażonej na szkody,

🛡️wzmocnienie kompetencji specjalistów pracujących w obszarze uzależnień,

🛡️podniesienie świadomości dotyczącej problemów związanych ze stymulantami.

Oddziaływanie ma zasięg ogólnopolski, a wypracowane rozwiązania są wykorzystywane w praktyce terapeutycznej i szkoleniowej. To przykład badań, które bezpośrednio przekładają się na poprawę bezpieczeństwa, zdrowia i jakości życia ludzi.

Linki do materiałów związanych z badaniami i ich wpływem na społeczeństwo

🔗 Informacje o projekcie ATTUNE - link do raportu

🔗 Raport z projektu ATTUNE - link do raportu

🔗 Informacje o projekcie IMPRESA - link do informacji

🔗 Raport z projektu IMPRESA - link do raportu

🔗 Marmon-Leśniak, Ż., Ruszpel, M. (2025) Zostawić Ślad – program IMPRESA dedykowany użytkownikom stymulantów. Terapia Uzależnień, 3/2025, 22-24. link do wywiadu

🔗 Rowicka, M. (2024). Krótka interwencja (brief intervention) dla problemowych użytkowników metamfetaminy – adaptacja. Terapia Uzależnień, 4/2024, s. 22-24.- link do artykułu